Gure Aitaren 15 bertsio

Linguae Vasconum Primitiae (1545) baztertzen bada, euskaraz inprimatu diren lehen liburu kasik guztiak liturgia obren itzulpenak dira. Eta, mendez mende, idatzizko literatura anizten bada pixkanaka, biblia, katexima eta doktrinak bazterrezinak gelditzen dira euskal liburutegi zaharretan.

Bilketako funtsa numerizatuetan murgilduz, aurki daiteke beraz obre berdina, Astete aitaren Doktrina kristiana edo jesuiten doktrinaren oinarrian dauden Exerzizio Ispiritualak adibidez, ale desberdinetan, pertsona desberdinek itzulia, leku eta mende desberdinetan argitaratuak. Testu beren itzulpen aniztasun handi horrek argitasun bat ekar lezake, hizkuntzaren aniztasun eta euskalkien bilakerari buruz.

Hona, adibidez, Gure aita otoitza... 15 bertsio desberdinetan.

Gure aita

Gure aita, zeruetan zarena

1571 (Arroxela - Leizarraga) .	Gure Aita	cerüetan	aicena
1690 (Bordele - Haramboure)	Gure Aita	cerüetan	çarena
1751 (Baiona)	Gure Aita	ceruetan	çarena
1811 (Baiona)	Goure Aita	celietan	cirena
1818 (Baiona)	Gure aita	ceruetan	çarena;
1831 (Tolosa - Irazusta)	Aita gurea,	Ceruetan	zaudena:
1840 (Baiona)	Gure aita	zereutan	zarena,
1841 (Oloroe)	Goure Aita,	Celietan	cirena;
1857 (Tolosa - Irazusta)	Aita gurea,	Ceruetan	zaudena,
1875 (Bilbo)	Aita gurea,	ceruetan	zagozana,
1881 (Iruñea)	Aita gurea	ceiruetan	zaudená,
1889 (Iruñea)	Aita gurea,	Ceruetan	zaudena,
1889 (Tolosa)	Aita guria,	zerubetan	zagozana,
1889 (Tolosa)	Aita gurea,	ceruetan	zagozana,
1901 (Paue - Daranatz)	Gure Aita,	Zeruetan	zarena,
Fr	Notre Père,	qui es aux Cieux,
Lat	Pater noster	qui es in cælis

1571an, Leizarraga Jainkoari hika ari zaion bakarra da (frantsesez egiten den bezala). Beste guziak zuka ari zaizkio. Leizarraga zerrendako protestante bakarra da ere.

Lehen berstotik, bi desberdintasun agertzen da ipar eta hego Euskal Herrien artean:

Gure aita eta Aita gurea formen artean hitzen ordena aldatzen da (hegoaldekoek latinezko Pater Noster formatik hurbilago direlarik),
izan aditzak lekua egon aditzari uzten dio.

Zeruak grafia ugaritik ibilki dira, baina erroa beti berdina dute.

Saindu izan bedi zure izena,

1571 (Arroxela - Leizarraga) .	Sanctifica	bedi		hire	Icena.
1690 (Bordeale/Haramboure)	erabil	bedi	sainduqui	çure	icena
1751 (Baiona)	erabil	bedi	sainduqui	çure	icena
1811 (Baiona)	erabit	bedi	saintuqui	çoure	izena
1818 (Baiona)	Erabil	bedi	sainduqui	çure	icena;
1831 (Tolosa/Irazusta)	Santificatua	izan bedi		Zure	icena
1840 (Baiona)	erabil	bedi	sainduki	zure	izena;
1841 (Oloroe)	erabil	bedi	saintuki	çoure	Icena;
1857 (Tolosa/Irazusta)	santificatua	izan bedi		zure	icena;
1875 (Bilbo)	santificadu	bide		zure	icena,
1881 (Iruñea)	santifica	bedí		zure	izená;
1889 (Iruñea)	santifica	bedi		zure	izena,
1889 (Tolosa)	santificadu	bedi		zure	izena :
1889 (Tolosa)	santificadu	bedi		zure	icena,
1901 (Paue/Daranatz)	erabil	bedi	sainduki	zure	Izena;
Fr	Que ton nom soit sanctifié,
Lat	Sanctificetur nomen tuum ;

Sanctificetur aditza bi formatan agertzen da, sanktifikatu eta sainduki erabilii.

Erranaldiaren beste hitzek forma biziki iraunkorrak dituzte.

Etor bedi zure erreinua,

1571 (La Rochelle - Leizarraga)	Ethor	bedi		hire	Resumá.
1690 (Bordeaux - Haramboure)	ethor	bedi		çure	erresuma
1751 (Bayonne)	ethorbedi			çure	erresuma
1811 (Bayonne)				çoure	erresouma	gin	beiguigu
1818 (Bayonne)	Ethor	bedi		çure	erresuma;
1831 (Tolosa - Irazusta)	betor		gugana	Zure	Reinoa
1840 (Bayonne)	Ethor	bedi		zure	Erresuma;
1841 (Oloron)				çoure	erresouma	jin	bekigu;
1857 (Tolosa - Irazusta)	betor		gugana	zure	Reinoa,
1875 (Bilbo)	betor		gugana	zure	erreinua,
1881 (Pampelune)	vetor		gure ganá	zure	erreinóa;
1889 (Pampelune)	betor		gure gana	zure	erreiñua,
1889 (Tolosa)	betor		gugana	zure	erreñua:
1889 (Tolosa)	betor		gugana	zure	erreinua,
1901 (Pau - Daranatz)	ethor	bedi		zure	erresuma;
Fr	Que ton règne vienne,
Lat	Adveniat regnum tuum

Etor aditza laguntzaile batekin, etor forma trinko batean (betor) edo jin aditza (erranaldi bukaeran aurkitzen dena) : hiru formak baliatuak dira.

Erreinu eta erresuma bi hitzak aurkitzen dira, eta batzuek gure gana etorri behar duela zehaztu nahi izan dute.

Egin bedi zure nahia, zeruan bezala lurrean ere.

1571 (La Rochelle - Leizarraga)			Eguin	bedi	hire	vorondatea	Cerüan beçala	lurrean-ere.
1690 (Bordeaux - Haramboure)			Eguin	bedi	çure	vorondatea	ceruan beçala	lurrean ere.
1751 (Bayonne)			eguiñ	bedi	çure	vorondatea	ceruan beçala	lurrean ere
1811 (Bayonne)	çoure	boronthatia	eguin	bedi			celian bezala	lurrian
1818 (Bayonne)			Eguin	bedi	çure	borondatea,	ceruan beçala	lurrean ere;
1831 (Tolosa - Irazusta)			eguin	bedi	Zure	Vorondatea,	nola Ceruan,	ala lurrean.
1840 (Bayonne)			Egin	bedi	zure	borondatea,	zeruan bezala	lurrean ere;
1841 (Oloron)	çoure	boronthatia	eguin	bedi			Celian beçala	Lurrian
1857 (Tolosa - Irazusta)			eguin	bedi	zure	vorondatea,	nola ceruan	ala lurrean.
1875 (Bilbo)			eguin	bide	zure	vorondatea,	celan ceruan,	alau lurrean.
1881 (Pampelune)			eguiñ	bedí	zure	vorondatea	ceiruan bezala	lurrean ére.
1889 (Pampelune)			eguin	bedi	zure	borondatea	Ceruan bezala	lurrean ere.
1889 (Tolosa)			egiñ	bedi	zure	borondatia	zelan zeruan,	alan lurrian.
1889 (Tolosa)			eguin	bedi	zure	borondatea,	celan ceruan	alan lurrean.
1901 (Pau - Daranatz)			egin	bedi	zure	borondatea,	zeruan bezala	lurrean ere;
Fr	Que ta volonté soit faite Sur la terre comme au ciel.
Lat	Fiat voluntas tua sicut in cælo et in terra

Zure Borondatea forma ikertutako 15 bertsioetako konstante bat da, nahiz eta gaur zure nahia formak gaina hartzen dion.

Sicut hiru hitz bikote desberdinekin itzul daiteke: bezala/ere, zelan/alan, nola/ala.

Emaiguzu gaur egun honetako ogia,

1571 (La Rochelle - Leizarraga)				Gure		eguneco	oguia	Iguc egun
1690 (Bordeaux - Haramboure)		Iguçu	egun	gure		eguneco	oguia
1751 (Bayonne)		iguçu	egun	gure		eguneco	oguia
1811 (Bayonne)		iguçu	egun	goure		eguneco	oguia
1818 (Bayonne)		Iguçu	egun	gure		eguneco	oguia;
1831 (Tolosa - Irazusta)	Egun	iguzu		gure		eguneroco	Oguia,
1840 (Bayonne)		Iguzu	egun	gure		eguneco	ogia;
1841 (Oloron)		eguiçu	egun	goure		eguneco	oguia
1857 (Tolosa - Irazusta)		Eman iguzu		gure		eguneroco	oguia:
1875 (Bilbo)		Emon eiguzu	gaur	gueure		egunian eguniango	oguia ;
1881 (Pampelune)		Iuzu	egun	gure		egunoroco	oguia,
1889 (Pampelune)		Eman diezaguzu	egun	gueren		eguneroco	oguia,
1889 (Tolosa)				Geure	ogi	egunerocua		gaur emon egiguzu ;
1889 (Tolosa)		Emon eiguzu	gaur	gueure		egunian eguniango	oguia,
1901 (Pau - Daranatz)		iguzu	egun	gure		eguneco	ogia;
Fr	Donne-nous aujourd’hui notre pain de ce jour,
Lat	Panem nostrum quotidianum da nobis hodie,

Bertsio zaharrenetan, Jainkoari ogia egin dezan galdetua zaio. Bertsio berrienetan eman dezan.

Egun eta gaur formak berdin agertzen dira, eta erranaldiaren kasik edozein tokitan baliatzen ahal dira.

Quotidianum hitzaren itzulpenak zentzu aldaketa ñabardura batzuk baditu, eguneko, eguneroko edo egunean eguneko ogia ez baita beti arras gauza bera.

Barkatu gure zorrak

1571 (La Rochelle - Leizarraga)	Eta	barka	ietzaguc	gure	bekatuac,
1690 (Bordeaux - Haramboure)	eta	barca	diatça gutçu	gure	çorrac
1751 (Bayonne)	eta	barkha	dietçagutçu	gure	çorrac
1811 (Bayonne)		pharca	itçaguçu	goure	bekhatiac
1818 (Bayonne)	Eta	barkha	dietçagutçu	gure	çorrac,
1831 (Tolosa - Irazusta)	ta	barca	guizquigutzu	gure	zorrac,
1840 (Bayonne)	Eta	barka	dietzagutzu	gure	zorrac,
1841 (Oloron)		ppharca	itçagutçu	goure	oguenac
1857 (Tolosa - Irazusta)	ta	barca	guizquigutzu	gure	zorrac,
1875 (Bilbo)	ta	parcatu	eiguzuz	gueure	zórrac,
1881 (Pampelune)	eta	barcaditzagutzu		gure	zórrac
1889 (Pampelune)		barca-dietzaguzu guri		gueren	zorrac,
1889 (Tolosa)	eta	parcatu	eiguzuz	geure	zorrac,
1889 (Tolosa)	ta	parcatu	eiguzuz	gueure	zorrac
1901 (Pau - Daranatz)		barkha	zagutzu	gure	zorrac,
Fr	Pardonne-nous nos offenses
Lat	et dimitte nobis debita nostra

Barka erroa konstatea baldin bada, B letra P bilakatzen da noiztenka, baita PPH ere Xiberoan.

Zorren, bekatuen edo Ogenen barkamena eskatzen da.

Aditz forma aginterazko Nor-Nori-Nork bat da, eta kasik edizio bakoitzean aldatzen da. Forma bakoitzak bere euskalkiari lotutako logika bati erantzuten du.

Guk ere gure zordunei barkatzen diegunaz geroz,

1571 (La Rochelle - Leizarraga)	nola	guc-ere	offensatu gaituztenér	barkatzen	baitrauëgu.
1690 (Bordeaux - Haramboure)		guc	gure gana çordun direnei	barcatcen	darotzegun	beçala
1751 (Bayonne)		guc	gure ganat çordun direnei	barkhatcen	diotçaguten	beçala
1811 (Bayonne)	hala noula	guc		pharcatcen	beitutugu		gouri oguen eguiler
1818 (Bayonne)		guc	guregana çordun direnei	barkhatcen	derautegun	beçala.
1831 (Tolosa - Irazusta)		guc	gure zordunay	barcatcen	diegun	becela
1840 (Bayonne)		guc	gure alderat zordun direnei	barkhatzen	derotzegun	bezala;
1841 (Oloron)	hala noula	guc		ppharcatcen	beitutugu		gouri oguen eguiler
1857 (Tolosa - Irazusta)		guc	gure ordunai	barcatzen	diegun	becela:
1875 (Bilbo)		guc	gueure zordunai	parquetan	deutseguzan	leguez,
1881 (Pampelune)		guc	zor gaittuzten eéi	barcatcen	diogun	bezala.
1889 (Pampelune)		guc	zor gaituztenei	barcatzen	dieztegun	bezala,
1889 (Tolosa)		geuc	geure zordunai bere	parcatuten	deutzagutzan	legez :
1889 (Tolosa)		gueuc	gueure zordunai	parquetan	deutseguzan	leguez,
1901 (Pau - Daranatz)		guc	gure ganat zordun direnei	barkatzen	dioztegun	bezala;
Fr	Comme nous pardonnons aussi à ceux qui nous ont offensés,
Lat	sicut et nos dimittimus debitoribus nostris

Debitorius itzulpena mendeetan zehar aldatu da, hastapen batean latinaren hitzez hitzeko itzulpena lehenetsia zelarik (ofentsa), eta ondotik liturgiako zentzua (zorrak). Gure zordunek zorrak gure gana dituztela zehaztu nahi izan dute batzuek.

Aditz forma aldi oro aldatzen da. Indikatiboako orainaldian den Nor-Nori-Nork bat da, kausalitate marka batekin (bait- edo beit- aurrizkia) edo erlatiboan (-n atzizkiarekin). Diegun forma bitan agertzen den bakarra da, itzultzaile beraren lana baliatu duten bi argitalpenetan. Ez badu horrela iduri ere, darotzegun eta deutseguzan aditzek erranahi bera dute.

Eta ez gaitzazula tentazionera eraman

1571 (La Rochelle - Leizarraga)	Eta		ezgaitzala	sar eraci	tentationetan:
1690 (Bordeaux - Haramboure)	Eta		ezcaitçaçula	utz	tentamenduran	erortçera
1751 (Bayonne)	eta		ez gaitçatzula	utz	tentamendutan	erortcerat
1811 (Bayonne)	eta		ezquitçaçula	utci	tentationetan	erortera
1818 (Bayonne)	Eta		ez gaitçatçula	utz	tentamendutan	errotcera;
1831 (Tolosa - Irazusta)	eta		ez gaitzazula	utci	tentacioan	erorten,
1840 (Bayonne)	Eta		ez gaitzazula	utz	tentamendutan	erortzera;
1841 (Oloron)	eta		ezkitçatçula	eitz	tentacionetan	erortera
1857 (Tolosa - Irazusta)	eta		ez gaitzatzula	utzi	tentacioan	erorten,
1875 (Bilbo)	ta	ichi	ez eiguzu		tentaciñoan	jausteu
1881 (Pampelune)	Eta		ez gaitzatzula	utcí	tentacioan	erórtcera,
1889 (Pampelune)	eta		ezgaitzazula	utzi	tentacioan	erortzera,
1889 (Tolosa)	ta		ez eiguzu	ichi jausten	tentaziñuan :
1889 (Tolosa)	ta	ichi	ez eiguzu		tentaciñoan	jausten,
1901 (Pau - Daranatz)	eta		ez gaitzatzula	utz	tentamendutan	erortzerat;
Fr	Et ne nous soumets pas à la tentation
Lat	et ne nos inducas in tentationem

Latinezko inducas hitzaren aurrean, euskal itzultzaileek utzi erortzera forma lehenetsi dute, frantsesek soumettre hautatu dutelarik. Leizarragak sar arazi aukeratu zuen.

Aditza forma erregularragoa da, gaitzazula forma estandarra lehenetsiz, edo bizkaitarrezko ez eiguzu.

Baina aska gaitzazu gaitzetik.

1571 (La Rochelle - Leizarraga)	baina	delivra	gaitzac	gaitzetic.
1690 (Bordeaux - Haramboure)	Aitcitic	beguira	gaitçaçu	gaits guecieturic
1751 (Bayonne)	aitcitic;	beguira	gaitçatzu	gaitzetic
1811 (Bayonne)	bena	beguira	guitçaçu	gaitz orotaric
1818 (Bayonne)	Aitcitic	beguira	gaitçatçu	gaitcetic.
1831 (Tolosa - Irazusta)	baicican	libratu	gaitzatzu	gaitcetic.
1840 (Bayonne)	Baina	begira	gaitzazu	gaitzetic.
1841 (Oloron)	bena	beguira	guitçaçu	gaitcetic.
1857 (Tolosa - Irazusta)	baicican	libratu	gaitzatzu	gaitzetic.
1875 (Bilbo)	baña	libradu	gaguizus	gacheric.
1881 (Pampelune)	baicic	libra	gaitzatzu	gaitcetic.
1889 (Pampelune)	baicic	libra	gaitzatzu	gaitzetic.
1889 (Tolosa)	baña	libradu	gaizuz	gachetic.
1889 (Tolosa)	baña	libradu	gaguizuz	gachetic.
1901 (Pau - Daranatz)	bainan	begira	gaitzatzu	gaitzetic.
Fr	Mais délivre-nous du mal.
Lat	sed libera nos a malo.

Latinezko sed hitza gehienetan baina edo baizik formen bidez itzultzen da, tartean aitzitik formari esker.

Eta Jainkoari berdin galdetzen zaio gure libratzea edo begiratzea gaitzetik.

Amen.

Latinezko Amen hitza den bezala aurkitzen bada maiz, noiztenka Alabiz edo bizhala formek ordezkatzen dute.

Agur Maria

Agur Maria otoitza 15 liburuetatik 14etan agertzen da. Leizagarra protestanteak ez du bere kateximan sartzen. Otoitz honek, latinezko bertsioatik jada kodifikatuagoa dena, aldaketa gutiago ditu itzulpenen arabera.

Agur Maria graziaz betea

1690 (Bordeaux - Haramboure)	Agur	Maria	graciaz	bethea	Jauna	da	Çurequin
1751 (Bayonne)	Agur	Maria	graciaz	bethea,	Jauna	da	çurequiñ
1811 (Bayonne)	Salutatcen çutut	Maria	graciaz	bethia	Jauna	da	çourequi,
1818 (Bayonne)	Agur,	Maria	graciaz	bethea,	Jauna	da	çurequin;
1831 (Tolosa - Irazusta)	Ave	Maria,	graciaz	betea,	Jauna	da	Zurequin,
1840 (Bayonne)	Agur,	Maria,	graziaz	bethea,	Jauna	da	zurekin;
1841 (Oloron)	Salutatcen çutut,	Maria,	gracias	bethia	Jauna	da	çoureki;
1857 (Tolosa - Irazusta)	Ave	Maria	graciaz	betea,	Jauna	da	Zurequin,
1875 (Bilbo)	Ave	Maria,	graciaz	betea,	Jauna	da	zugaz,
1881 (Pampelune)	Jaungoicoac salva zaitzala,	María,	graciaz	beteá,	Jauna	dago	zurequin;
1889 (Pampelune)	Ave	Maria	graciaz	betea,	Yauna	da	zurequiñ,
1889 (Tolosa)	Agur	Maria,	graziaz	betia,	Jauna	da	zugaz,
1889 (Tolosa)	Abe	Marija,	graciaz	betea,	Jauna	da	zugaz,
1901 (Pau - Daranatz)	Agur,	Maria,	graziaz	bethea,	Jauna	da	zurekin;
Fr	Je vous salue Marie, pleine de grâce ; Le Seigneur est avec vous.
Lat	Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum,

Lehen bertsoa latinezko Ave edo euskarazko Agur hitzarekin abiatzen da. Xiberotarrek Salutatzen zaitut forma osoagoa lehenesten dute. Jaungoikoak salba zaitzala, aldiz, itzulpena baino gehiago da.

Ondoko hitzen aldaketak grafia kontuak baizik ez dira, salbu bizkaitarrezko zugaz formaren agerraldia zurekin forma klasikoaren ordez.

Benedikatua zara emazte guztien artean

1690 (Bordeaux - Haramboure)	benedicatua	çara	emazten		artean,
1751 (Bayonne)	benedicatua	çare	emasteen		artean,
1811 (Bayonne)	benedicatu	cira	emazten	ororen	artian,
1818 (Bayonne)	Benedicatua	çare	emazten		artean,
1831 (Tolosa - Irazusta)	bedeincatua	cerade Zu,	andre	guztien	artean,
1840 (Bayonne)	Benedicatua	zare,	emazte	guzien	artean
1841 (Oloron)	benedicatu	cira	emazte	ororen	artian,
1857 (Tolosa - Irazusta)	bedeincatua	cerade Zu,	andre	guztien	artean,
1875 (Bilbo)	bedeincatua	zara zu	andra	guztien	artean,
1881 (Pampelune)	bedicatua	zù zara	andre	gucién	artean
1889 (Pampelune)	bedeicatua	zu zara	Andre	gucien	artean,
1889 (Tolosa)	bedeincatua	zara zu	andra	guztien	artian,
1889 (Tolosa)	bedeincatua	zara zu	andra	guztien	artean,
1901 (Pau - Daranatz)	benedicatua	zare	emazte	guzien	artean,
Fr	Vous êtes bénie entre toutes les femmes
Lat	benedicta tu in mulieribus,

Benedikatua edo Bedeinkatua, bi formak agertzen dira.

Zara aditzak forma desberdinak hartzen ditu, euskalkien arabera : zare, zira edo zerade.

Eta benedikatua da zure sabeleko fruitua, Jesus.

1690 (Bordeaux - Haramboure)	eta	benedicatua	da	çure	sabeleco	frutua	Jesus.
1751 (Bayonne)	eta	benedicatua	da	çure	çabeleco	fruitua	Jesus,
1811 (Bayonne)	eta	benedicatu	da	çoure	sabeleco	frutia	Jesus,
1818 (Bayonne)	eta	benedicatua	da	çure	sabeleco	fruitua	Jesus.
1831 (Tolosa - Irazusta)	eta	bedeincatua	da	Zure	Sabeleco	frutua	Jesus.
1840 (Bayonne)	eta	benedicatua	da	zure	sabeleco	fruitua	Jesus.
1841 (Oloron)	eta	benedicatu	da	çoure,	sabeleco	frutia,	Jesus.
1857 (Tolosa - Irazusta)	eta	bedeincatua	da	zure	sabeleco	frutua,	Jesus.
1875 (Bilbo)	ta	bedeincatu	da	zure	sabeleco	frutua	Jesus.
1881 (Pampelune)	eta	bedicatua	dá	zure	sabelaco	fruitua,	Jesus.
1889 (Pampelune)	eta	bedeicatua	da	zure	sabeleco	fruitua	Jesus.
1889 (Tolosa)	ta	bedeincatua	da	zure	sabelecu	frutua	Jesus.
1889 (Tolosa)	ta	bedeincatua	da	zure	sabeleco	frutua	Jesus.
1901 (Pau - Daranatz)	eta	benedicatua	da	zure	sabeleco	fruitua,	Jesus.
Fr	Et Jésus, le fruit de vos entrailles, est béni.
Lat	et benedictus fructus ventris tui Iesus.

Benedikatua/bedeinkatua binomoa aurkitzen da hemen ere.

Sabeleko hitza biziki iraunkorra da mende guztietan.

Fruitu hitzaren i hizkia agertzen edo desagertzen da, lekuz aldatuz noiztenka.

Maria, saindua, Jainkoaren ama

1690 (Bordeaux - Haramboure)		Maria	Saindua,	Jaincoaren	Ama,
1751 (Bayonne)		Maria	saindua	Jaincoaren	Ama
1811 (Bayonne)		Maria	sainta	Gincouaren	ama
1818 (Bayonne)		Maria	Saindua,	Jaincoaren	Ama,
1831 (Tolosa - Irazusta)	Santa	Maria,		Jaungoicoaren	Ama
1840 (Bayonne)		Maria	Saindua,	Jaincoaren	Ama,
1841 (Oloron)		Maria	Sainta,	Jincouaren	Ama,
1857 (Tolosa - Irazusta)	Santa	Maria,		Jaungoicoaren	Ama,
1875 (Bilbo)	Santa	Maria;		Jaungoicuaren	ama,
1881 (Pampelune)	Santa	Maria,		Jaungoicoaren	Ama,
1889 (Pampelune)	Santa	Maria,		Yaungoicoaren	Ama,
1889 (Tolosa)	Santa	Maria		Jaungoicoaren	Ama,
1889 (Tolosa)	Santa	Maria,		Jaungoicuaren	ama,
1901 (Pau - Daranatz)		Maria	Saindua,	Jaincoaren	Ama,
Fr	Sainte Marie, Mère de Dieu,
Lat	Sancta Maria mater Dei,

Saindua izenondoa izena baino lehen edo ondotik ager daiteke.

Ipar Euskal Herriko idazleek Jainkoa hitza baliatzen dute, hegoaldekoek Jaungoikoa.

Egizu otoitz gu bekatorosentzat

1690 (Bordeaux - Haramboure)		Eguiçu	othoitz	gu	Beccatoreac gatic,
1751 (Bayonne)	othoitz	eguiçu		gu	bekhatoreentzat,
1811 (Bayonne)	othoi	eguiçu		gu	bekhatoregati
1818 (Bayonne)		eguiçu	othoitz	gu	bekhatoreeentzat,
1831 (Tolosa - Irazusta)	Erregutu	ezazu		gu	pecatarioc gatic,
1840 (Bayonne)		egizu	othoitz	gu	bekhatorentzat,
1841 (Oloron)	othoi	eguiçu		gu	bekhatoren gatic,
1857 (Tolosa - Irazusta)	erregutu	ezazu		gu	pecatariocgatic:
1875 (Bilbo)	erregutu	eguizu		gu	becatorioc gaiti,
1881 (Pampelune)	erregu	zazú		gu	becatáriac gatic
1889 (Pampelune)	zuc otoiz	eguizu		gu	becatarien gatic,
1889 (Tolosa)	erregutu	egizu		gu	precariyocgaitic
1889 (Tolosa)	Erregutu	eguizu		gu	becatariocgaiti,
1901 (Pau - Daranatz)		egizu	othoitz	gu	bekhatorentzat,
Fr	Priez pour nous, pauvres pécheurs,
Lat	ora pro nobis peccatoribus,

Otoiztu eta Erregutu aditz sinonimoan agertzen dira.

Peccatoribus hitzaren P hizkia B bilakatzen da, kasik aldi oro.

Orai eta gure heriotzeko orenean. Amen.

1690 (Bordeaux - Haramboure)	orai	eta	gure	heriotceco	orean.	Bizhala.
1751 (Bayonne)	orai	eta	gure	heriotceco	orenean.	Halabiz.
1811 (Bayonne)	orai	eta	goure	hiltceraco	orenian.	Halabiz.
1818 (Bayonne)	orai	eta	gure	heriotzeco	orenean.	Halabiz.
1831 (Tolosa - Irazusta)	orain,	eta	gure	eriotzaco	orduan.	Amen Jesus.
1840 (Bayonne)	orai	eta	gure	heriotzeco	orenean.	Halabiz
1841 (Oloron)	orai	eta	goure	hiltceraco	orenian.	Halabiz,
1857 (Tolosa - Irazusta)	oraiñ	eta	gure	eriotzaco	orduan.	Amen Jesus.
1875 (Bilbo)	orain	ta	geure	orioitzaco	orduan.	Amen.
1881 (Pampelune)	oraiñ	eta	gure	eriotzaco	orduan.	Amen.
1889 (Pampelune)	orai,	eta	gure	eriotzeco	orduan.	Amen.
1889 (Tolosa)	oraiñ,	ta	gure	eriotzaco	orduan.	Amen.
1889 (Tolosa)	orain	ta	gueure	eriotzaco	orduan.	Amen.
1901 (Pau - Daranatz)	orai,	eta	gure	heriotzeco	orenean.	Halabiz.
Fr	Maintenant, et à l'heure de notre mort. Amen.
Lat	nunc, et in hora mortis nostræ. Amen.

Heriotzaren aipatzeko, batzuk hil erroa lehenetsi dute, beste batzuk heriotza.

Iparraldekoek ordua aipatzen dute, hegoaldekoek orena.

Latinezko Amen hitza den bezala aurkitzen bada maiz, noiztenka Alabiz edo bizhala formek ordezkatzen dute.

15 liburuak

Hautatutako 15 liburuak hauek dira:

1571 – Leizarraga

Gure Aita konparaketa | Texte Note Père | Dokumentu osoa

ABC, edo Christinoen instructionea othoitz eguiteco formarequin Joanes Leizarragak idatzia eta Arroxelan argitaratua 1571an.

Zerrendako bakarra da protestanteentzat idatzia.

Bakarra da ere Agur Maria otoitza ez duena edukitzen.

1690 – Haramboure

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Debocino escvarra, mirailla eta oracionotegvia Haramboure abadearen itzulpen bat da, 1690 urtea inguru argitaratua.

1751 – Bayonne

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Urthe sainduco othoitzac 1751an argitaratu zen Baionan.

Doctrina Cristiana Astete aitaren lanaren itzulpena bat da, Hernaniko Don Juan de Irazuztak eginik, eta Tolosan argitaratua 1831an.

1840 – Baiona

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Exercicio izpirituala, bere salbamenduaren egiteco desira duten giristinoentzat laguntza handitacoa, Baionan argitaratua 1840an.

1841 – Oloroue

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Uscara liburu berria eta khiristiaren egunorozco exercicio izpiritualac [, Oloroen argitaratua 1841an, zerrendako ofizialki xiberotarra den argitarapen bakarra, 1811ko Doctrina khiristia euskalki mailan biziki hurbil baldin bazaio ere.

1857 – Tolosa - Irazusta

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Doctrina cristiana Astete aitaren lanaz Irazuzta egindako itzulpenaren berragitalpena da (izenaren grafia aldatu da). Tolosan argitaratua 1857an.

1875 – Bilbo

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Cristinau doctrinea Astete aitaren lanaren itzulpen berri bat, bizkaitarrez. Bilbon argitaratua 1875an.

1881 – Iruñea

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Doctrina cristavaren catecismoa Antonio Maria Claret jaunaren lanaren itzulpen bat, nafartarrez. Iruñean argitaratua 1881an.

1889 – Iruñea

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Cristau-doctrina Astete aitaren lanaren itzulpen bat, Baztango nafartar baten eskutik. 1889an Iruñean argitaratua.

1889 – Tolosa

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Resumen de las cosas más necesarias de la doctrina cristiana, Asteteren Doctrina cristianaren bertsio laburtu elebiduna. Tolosan argitaratua 1889an.

1889 – Tolosa

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Cristiñau doctriñea bere esplicaciño laburragaz Astete aitaren lanaren bizkaitarrezko itzulpena, Tolosan argitaratua, 1889an.

1901 – Baiona – Daranatz

Gure Aita konparaketa | Agur Maria konparaketa | Texte Note Père | Texte Ave Maria | Dokumentu osoa

Exercicio izpirituala Jean-Baptiste Daranatzek gaurkotu eta euskaratua, Pauen argitaratua 1901an.