Archives de la parole edo Mintzoaren artxiboak

1911n, Ferdinand Brunot (1860-1938)  hizkuntzalari eta filologo frantsesak Mintzoaren artxiboen saila estreinatu zuen Sorbonako unibertsitatean. Soinu-artxiboen horien sortzea erabakigarria izan zen hizkuntzen eta ahozkotasunaren historian. Izan ere, lehen aldiz Frantzian, hizkuntzalariak lurralde nazionalean mintzatzen ziren hizkuntzen aberastasunaz eta hauen aztertzeko eta kontserbatzeko aztarna « bizi » baten beharraz ohartu ziren.

Hala, Émile Pathé (1860-1937) Pathé Makina Hiztunen Elkarteko adar fonografikoaren arduradunaren laguntzarekin, Ferdinand Brunot-ek frantses hiztun ezagun edo anonimo askoren ahotsen grabatzeari ekin zion, eta Frantziako egiazko atlas linguistiko fonografikoa osatu zuen.

Jatorrizko grabazio horiek artatsuki gordeak dira Frantziako Liburutegi Nagusiko ikus-entzunezko eremuan, eta, numerizazio-kanpainei esker, gaur egun iraganetik zuzenean iritsitako lekukotasunak entzun daitezke.

Ferdinand Brunot adar akustiko batekin, Pathé teknikari batek lagundurik. Iturria: Cairn.info

Mintzoaren artxiboa osatzen duten 1.300 soinu-grabazioen artean, batek bereziki gure arreta atxiki du: jatorriz Ispasterrekoa (Bizkaia) zen gazte batek sorterrira egin zuen bidaiaren kontakizuna, hiru hizkuntzetan.

• Le 14 juin 1927
  Mr Acordagoicoechea (Juan)
  a improvisé un récit en basque espagnol.
  Il l’a ensuite résumé en espagnol et en français.

• 1927ko ekainaren 14an
  Acordagoicoechea (Juan) jaunak
  kontakizun bat inprobisatu du Espainiako euskaran.
  Gaztelaniaz eta frantsesez laburbildu du ondotik.

Hizlaria: Juan Acordagoicoechea

Entzuten dugun botza Juan Acordagoicoechearena da. Grabaketari juntatua den ezaugarri fitxan agertzen diren argibideen arabera, badakigu hogeita bi urteko gizona Ispasterren sortu eta berriki iritsia zela Parisera. Bizkaian iragan zituen oporrak kontatzen ditu diskoan, euskaraz lehenik, gazteleraz eta frantsesez ondotik. Azken hauek laburpenak dira baina jatorrizko bertsioari begira, edukia doi bat aldatu duela ohartzen gira.

Entzun:

A aldea: Kontakizuna Espainiako euskaran [inprobisatua]

B aldea: Kontakizun beraren laburpena gaztelaniaz eta frantsesez

• Enregistré
  
  Nom  Acordagoicoechea
  Prénom Juan
  Sexe masculin
  Âge 22 ans
  Profession employé
  Lieu de naissance Ispaster (Biskaye)
  Domicile 15 Passage du Ramey IV
  A habité Barcelone, Pays Basque, Paris
  Voyage à
  Service militaire auxiliaire
  Domicile des parents Ispaster (Biskaye)
  Patrie du père Ispaster
  - de la mère Liquitio
  
  Enregistrement
  
  Date 14 juin 1927
  Lieu Archives de la Parole
  Nature du sujet Improvisation
  Langue Basque. Espagnol. Français.
  Dialecte Biscaye
  
  Appareil Pathé
  Diaphragme 8
  Pavillon n°1
  Ingénieur Pernot
  

• Grabatua
  
  Deitura Acordagoicoechea
  Izena Juan
  Sexua maskulinoa
  Adina 22 urte
  Lanbidea langile
  Sorlekua Ispaster (Bizkaia)
  Helbidea 15 Passage du Ramey IV
  Bizileku ohia(k) Bartzelona, Euskal Herria, Paris
  Bidaiak
  Zerbitzu militarra laguntzaile
  Burasoen bizilekua Ispaster (Bizkaia)
  Aitaren sorterria Ispaster
  Amaren - Lekeitio
  
  Grabaketa
  
  Eguna 1927ko ekainaren 14a
  Tokia Mintzoaren artxiboak
  Gaia Bat-bateko
  Hizkuntza Euskara. Gaztelera. Frantsesa.
  Euskalkia Bizkaia
  
  Tresna Pathé
  Diafragma 8
  Pabiloia 1.
  Ingeniaria Pernot
  

• Texte
  
  Le diseur est né à Ispaster. Il y est resté jusqu’à l’âge de 14 ans. Il est ensuite allé en Pays Basque français, à Hasparren (Basses-Pyrénées), au collège (1 ans ½). Puis à Barcelone, où il a étudié l’espagnol qu’il comprenait un peu, mais ne parlait pas (2 ans ½). Retour à Ispaster (4 ou 5 ans). Venu à Paris, où il est employé de banque.

• Testua
  
  Hizlaria Ispasterren sortu zen. Han egon zen 14 urte bete arte. Gero Ipar Euskal Herrira joan zen, Hazparnera (Behe-Pirinioak), kolegiora (1 urte ½). Gero, Bartzelonara, non pixka bat ulertzen zuen baina hitz egiten ez zuen gaztelania ikasi zuen (2 urte ½). Ispasterrera itzuli (4 edo 5 urte). Parisera etorria, non bankuko enplegatua den.

Dokumentu osoa Gallica-n ikus: [Archives de la parole]. , Sermon en basque souletin ; Le barde Etchahun et le barde Otchaldé : chant populaire [en] basque souletin ; Urzo churia : chant populaire [en] basque souletin / Hubert Pernot, éd. ; M. l'abbé Jean Larrasquet-Priora, chant 1927.

---

Ikus Mintzoaren artxiboei buruzko beste artikuluak Bilketan:

- Bi euskal kantu XX. mende hastapenean grabatuak
- Prediku bat eta bi kantu zubereraz, 1927an grabatuak